Kayıtdışılık ekonomiyi vuruyor

Erzurum Vergi Dairesi Başkanlığı, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası (ETSO) ile Dünya Bankası işbirliğiyle Atatürk Üniversitesi Kültür ve Gösteri Merkezi’nde “Kayıt Dışılıkla Mücadele Fırsatlar, Zorluklar ve Politika Önerileri” konulu bir panel düzenlendi.

Erzurum Vergi Dairesi Başkanlığı’ndan Gelir İdaresi Grup Müdür Vekili Fatih Dağlı, ETSO’dan Nazım Akıllıoğlu, Atatürk Üniversitesi’nden Doç. Dr. Şafak Ertan Çomaklı, Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan Başkan Yardımcısı Mustafa Güneş ve Dünya Bankası Türkiye Başekonomisti Marc Thomas’ın konuşmacı olarak katıldığı panelin açılış konuşmasını yapan Erzurum Vergi Dairesi Başkanı Yunus Poyraz, Erzurum’da kurulan “Erzurum İli Kayıtdışı Ekonomiyle Mücadele Komisyonu hakkında bilgiler verdi.

Komisyonun kuruluş amacını anlatan Vergi Dairesi Başkanı Yunus Poyraz, devletten gizlenen, kayda geçirilmeyen dolayısıyla da denetlenemeyen iktisadi faaliyetlerin bütünü olan kayıt dışı ekonominin, Türkiye ve Erzurum ekonomisine çok büyük zararlar verdiğini kaydederek, “Kayıt dışılık, enflasyon ve işsizlikle birlikte, bir ülke ekonomisinde makroekonomik istikrar ve uyumun sağlanması için çözülmesi gereken en önemli konulardan birisidir. Kayıt dışı ekonomiyle mücadelenin ilk adımı; kayıt dışı ekonominin mevcudiyeti, sınırları ile bu mevcudiyeti etkileyen dinamikleri doğru analiz etmek suretiyle hareket stratejisi belirlemektir. İktisadi kararların başarısı, genel ekonomiye nazaran farklılıklar arz eden yerel yapının iyi değerlendirilmesine bağlıdır. Buna göre kayıt dışılıkla mücadelenin başarısı da, eylem planı içerisinde il ve bölge ekonomik yapılarının dikkate alınmasıyla mümkündür. Nihayetinde, “Erzurum İli Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı” hazırlanması elzemdir. Bu planın hazırlanmasının ilk adımı ise Erzurum ekonomisi içerisinde kayıt dışılığın mevcudiyetinin, parasal büyüklüğünün, sektörel dağılımının, sınırlarının ve dinamiklerinin tespiti olacaktır. Bu konuda sorumlu kuruluş olarak Gelir İdaresi Başkanlığı belirlendiği için taşra teşkilatı olarak Vergi Dairesi Başkanlığımızın öncülüğünde, hem kamu kurumları hem de sivil toplum kuruluşları davet edilerek bir çalışma yapılması düşünülmüş ve ‘Erzurum İli Kayıt Dışılıkla Mücadele Komisyonu’ kurulmuştur.” diye konuştu.

Katılımcılara, ‘Erzurum İli Kayıt Dışılıkla Mücadele Komisyonu’nun amaçları ve bugüne kadar yürüttüğü çalışmalara ilişkin olarak bilgiler de aktaran Erzurum Vergi Dairesi Başkanı Yunus Poyraz, sözü daha sonra Dünya Bankası Kıdemli Ekonomisti Kamer Karakum’a bıraktı. Panele katılanlara, Dünya Bankası tarafından hazırlanan “Türkiye Ülke Ekonomik Raporu”nun tanıtımını görseller eşliğinde yapan Karakum, Türkiye’deki kayıt dışı ekonominin boyutlarına işaret etti. Kamer Karakum, Türkiye’de kayıt dışılığın, farklı tanımlar kullanıldığında ve ekonominin belirli sektörlerinde yakın zamanda yaşanan azalmaya rağmen yaygın nitelikte olduğunu kaydederek, “Türkiye’nin gelir düzeyi düşünüldüğünde kayıt dışılık düzeyi aşırı derecede yüksek değildir. İşletmelerin kayıt altında olmama durumu çok yaygın olmamakla birlikte gelirlerin ve ücretlerin eksik beyanı ve çalışanların sosyal güvenlik sistemine kayıt olmamalarına daha sık rastlanmaktadır. Mesela Latin Amerika ülkelerinde bu durumun tam tersi bir manzara mevcuttur.” diye konuştu.

Türkiye’de kayıt dışı istihdam konusunda son yıllarda olumlu bir seyir izlenmeye başladığını dile getiren Karakum, “Özellikle kayıt dışı istihdam konusunda en çok mağdur edilen kesimi, kadınlar ve yaşlılar oluşturuyor. Çünkü kayıt dışı istihdam oranı içerisinde her yaştan kadınlar büyük bir payı oluşturuyor. Bunun ardından gençler ve daha sonra da, yaşlılar kayıt dışında önemli bir paya sahipler.” dedi.

“Türkiye Ülke Ekonomik Raporu”nun içeriği ve hangi yöntemler kullanılarak hazırlandığı konusunda da bilgiler veren Kıdemli Ekonomist Karakum, “Raporda kayıt dışılığın sonuçları ve nedenleri arasında kavramsal bir ayrım yapılmıştır. Sonuç bölümünde Türkiye ekonomisinde kayıt dışılığı neden azaltmak isteyebileceğimize cevaplar verilmektedir. Nedenler bölümü ise, kayıt dışılığı nasıl azaltmak isteyebileceğimiz ve bunun ne oranda yapılabilir olduğu konularında başlangıç noktası niteliği taşımaktadır.” ifadelerini kullandı. 

Paneldeki diğer konuşmacılar da, kayıt dışılıkla mücadele yollarına ilişkin olarak bilgiler aktardılar.