İşte değişiklikler

Referanduma sunulacak anayasa değişikliğiyle Anayasa Mahkemesi’nin yapısında reform niteliğinde değişiklikler olması öngörülüyor.

YEDEK ÜYELİK SİSTEMİ KALKIYOR

Değişiklik kabul edilirse Yüksek Mahkeme, "11 asıl 4 yedek" üye yerine "17 asıl" üyeden oluşacak. Yedek üyelik sistemi kaldırılacak.

Anayasa değişikliğinin referandumda kabul edilmesi durumunda mevcut yedek üyeler asıl üye sıfatını kazanacak.

Üye seçildikten sonra 65 yaşına kadar görev yapabilen Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresi 12 yıl ile sınırlandırılacak. Bu arada Anayasa Mahkemesi üç daireye bölünecek.

PARTİ KAPATMALAR ZORLAŞACAK

Anayasa değişikliğinin iptali ve siyasi parti kapatma davalarında üyelerin 3/5’i yerine 2/3’ünün oyu aranacak. Yani anayasa değişikliği iptali ve parti kapatmalar zorlaşacak.

TEMSİLDE DAHA GENİŞ YAPI

Anayasa Mahkemesi’nin üye yapısında ise önemli değişikliklere gidiliyor. Mahkeme, temsilde daha geniş bir yapıya kavuşturuluyor.

Meclis’in Anayasa Mahkemesi’ne üye seçmesine olanak sağlanıyor. Ayrıca baro başkanları da avukatlar arasından 1 üyeyi Anayasa Mahkemesi’ne gönderebilecek.

HSYK’DA ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nda da önemli değişiklikler gerçekleşiyor. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun üye sayısı "7 asıl 5 yedek" üyeden "22 asıl 12 yedek" üyeye çıkarılıyor.

Mevcut anayasaya göre HSYK üyelerini Yargıtay ve Danıştay seçiyor, seçilen HSYK üyeleri de Yargıtay ve Danıştay üyelerini seçiyordu.

Bu sistem Anayasa paketinin kabulü halinde değişiyor. Yargıtay ve Danıştay dışındaki kurumlar da HSYK’ya üye gönderebilecek.

HSYK KARARLARINA YARGI DENETİMİ

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun meslekten çıkarma cezalarına yargı denetimi getiriliyor. 12 Eylül referandumunda "evet" çıkarsa Adalet Akademisi de HSYK’ya 1 asıl ve 1 yedek üye seçebilecek.

//KÜRSÜ HAKİMLERİ DE HSYK’DA TEMSİL EDİLECEK

Binlerce kürsü hakimi ve savcı kendi kaderlerini büyük oranda belirleyen HSYK’ya üye gönderebilecek. 7 asıl ve 4 yedek üye 1’inci sınıfa ayrılmış adli yargı hakim ve savcıları arasından Türkiye’deki bütün adli yargı hakim ve savcılarının katılacağı seçimle belirlenecek.

Yine 3 asıl ve 3 yedek üye 1’inci sınıfa ayrılmış idari yargı hakim ve savcıları arasından Türkiye’deki bütün idari yargı hakim ve savcılarının katılacağı seçimle HSYK üyesi olabilecek. HSYK’da ayrıca yükseköğretim kurumlarının hukuk dalında görev yapan öğretim üyelerine temsil olanağı geliyor.

MEMURA TOPLU SÖZLEŞME HAKKI

Paket 1982 Anayasasıyla kısıtlanan memurların haklarını önemli ölçüde genişletiyor. Anayasa değişikliğiyle memurlara toplu sözleşme hakkı veriliyor.

Zam konusunda hükümet ve sendikalar anlaşamaz ise son sözü söylemeye Uzlaştırma Kurulu yetkili olacak. Daha önce son söz Bakanlar Kurulu’na aitti.

Önemli bir hak da uyarma ve kınama cezalarına karşı yargı yolunun açılması olacak.

GREV HAKKI GENİŞLETİLİYOR

Paketle birlikte çalışanların aynı iş kolunda birden fazla sendikaya üye olunmasının yolu da açılıyor.Ayrıca çalışanların grev hakkı da genişletiliyor. Siyasî amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grev ve lokavtı, genel grev ve lokavt, işyeri işgali, işi yavaşlatma, verim düşürme ve diğer direnişler yapılamaz hükmü de kaldırılan maddeler arasında.

Siviller Askeri Mahkemelerde Yargılanamayacak

Değişiklikle savaş hali dışında siviller askeri mahkemede yargılanamayacak.

YAŞ KARARLARINA YARGI YOLU

Yüksek Askeri Şura’daki ihraç kararlarına da yargı denetimi getiriliyor.

Ancak terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma işlemleri denetim dışı tutuluyor.

ASKERE SİVİL YARGI YOLU

Askeri yargının görev alanı daraltılıyor. Askerlerin ağır cezalık suçlarda sivil mahkemelerde yargılanmasının yolu açılıyor.

12 EYLÜL’E YARGI YOLU

Pakette, bütün partilerin destek verdiği önemli bir değişiklik de 12 Eylül askeri darbesiyle ilgili. Askeri darbenin sorumlularına 1982 Anayasasıyla getirilen hukuki koruma kaldırılıyor. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’ne ise "hakimlik teminatı" getiriliyor.

OMBUDSMANLIK GELİYOR

Anayasa değişikliğiyle Avrupa Birliği’nin istediği önemli bir reform da gerçekleştiriliyor.

Kamuoyunda ombudsmanlık olarak bilinen Kamu Denetçiliği Kurumu kuruluyor. Böylece her vatandaşa, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı anayasal güvence altına alınıyor.

ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU HAKKI

Ayrıca Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı getiriliyor.

Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gazilere pozitif ayrımcılık da pakette mevcut.

Yurt dışına çıkışların kısıtlanması sadece suç sorusturması veya kovuşturması sebebiyle hakim kararına bağlı olarak sınırlanabilecek.

Yargının, idari işlemlerle ilgili sadece hukuki denetim yapabileceği yerindelik denetimi yapamayacağı anayasaya giriyor.

Kişisel verilerin korunması ile çocuk hakları anayasal güvence altına alınıyor.