Doğu Anadolu’da yüzyıllardır süren şah geleneği

Ardahan’da unutulmaya yüz tutmuş gelenek ve görenekler, köylerdeki düğün törenlerinde yaşatılmaya ve gelecek nesillere aktarılmaya çalışılıyor.

Ardahan'ın Çıldır ilçesine bağlı tarihi Akçakale adasında bulunan Akçakale köyünde düzenlenen düğün töreninde geçmişten beri süre gelen ancak unutulmaya yüz tutan şah kaldırma geleneği yaşatılmaya çalışılıyor. Ovapınar köyünden Ertan Beşli, Çıldır Akçakale köyünden Demet Kılıç ile hayatını birleştirdiği düğün öncesi yapılan kız şahı, kına gecesinin ertesinde kız sağdıcının evinden, sağdıcın erkek kardeşi ve yakınları tarafından yöresel müzik ve oyunlar eşliğinde alınarak oğlan sağdıcının bulunduğu kız evine getirilir. Sonra da şah üzerindeki meyve ve şekerlerin bir bölümü orada bulunanlara ikram edilirken bir bölümü de damat için ayrılır.

Akçakale köyünde yaşayan ve balıkçılıkla geçimini sağlayan Burhan Kılıç, düğünleri eski gelenek ve göreneklere göre yaptıklarını söyleyerek, "Kız evinden şah kalkıyor ve kız evine kına yakılması için gidiliyor" dedi.

Turhan Kılıç ise, "Örf ve adetlerimizi düğünlerimizde canlandırıyoruz. Eskiden olduğu gibi kız evinden şahı aldık. Davul zurna eşliğinde kız evinden düğün alanına gidiyoruz" şeklinde konuştu.

Karapapak Türklerinde bir evlilik töreni olarak uygulanan şah geleneğinin köylerde yaşatılmasının örf ve adetler açısından önemli olduğunu söyleyen Kılıç, "Şah kaldırma geleneği için hazırlanan 'şah ağacı' ve törenin uygulanmasında bu geleneğin eski inanışın sembolleştirilmiş bir uygulama şeklidir. Fakat son yıllarda köylerde ikamet eden evlenecek kişiler de düğünlerini düğün salonlarında yapmaktadır ve insanları zaman ve mekan olarak kısıtlayan düğün salonları, örf ve adetlerin birçoğunun gerçekleştirilmesi için elverişli bir ortam olmamaktadır. Şah kaldırma geleneğinin de bu değişim sürecinden etkilenmesiyle geleneğin uygulanmasında çeşitli eksiklikler maalesef görülüyor. Yine de düğün salonlarında bu geleneği uygulamak isteyen kişiler olmakta ancak şah kaldırma geleneğindeki uygulamalar tam anlamıyla gerçekleştirilememektedir" ifadelerini kullandı.