Bayoğlu Lavaş Kültürünü irdeledi

Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Ata Bayoğlu, Erzurum’da lavaş (acem) ekmeği kültürünü Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisinin son sayısında kaleme aldı.

Erzurum’un, coğrafi konumu itibariyle, Anadolu’yu Kafkasya ve Ortadoğu’ya bağlayan önemli yolların kavşak noktasında olması sebebiyle köklü, zengin bir mutfak ve sofra kültürüne sahip olduğunu dile getiren Bayoğlu, “Bu kültürün en önemli unsurlarının başında hiç şüphesiz ekmek gelmektedir.” dedi Modern fırınların yaygın olmadığı dönemlerde ekmek ihtiyacının geleneksel yöntemlerle karşılandığını aktaran Bayoğlu, Doğu Anadolu bölgesinin iklim şartlarına uygun ekmek üretim yöntemlerinin başında ise tandırda pişirme yönteminin geldiğini ifade etti.

ERZURUM VE YÖRESİNDE YAYGIN

Bayoğlu, “Geçmişten günümüze tandırlar Erzurum ve çevresinde hem ısınmak hem de ekmek pişirmek için kullanılmaktadır. 150-200 yıldan beri bilhassa Erzurum kültürüyle özdeşleşen, lavaş (acem ekmeği) bu tandırlarda üretilmektedir. Kullanılan malzeme yönüyle tandır ekmeğine benzeyen ancak meslek olma ve tüketim ortamı bakımından kendine has bir kültürü bulunan lavaş ekmeği yöreye ait özel bir ekmek çeşididir. Lavaş fırınlarında usta çırak ilişkisiyle yetişen ustaların zor şartlara rağmen bu işi meslek olarak devam ettirmeleri önemlidir. İnce ve uzun yapılı oluşu, tazeliğini uzun süre koruyabilmesi gibi özelliklerinden dolayı diğer ekmeklerden farklı olan lavaş, genellikle et yemekleri, çiğ köfte ve kahvaltılarda yine yöre kültürüne has peynir çeşitleriyle tüketilmektedir. Lavaş kelimesinin tarihi kökenine bakıldığında bu ekmeğin eskiden beri Türkler arasında ve özellikle de Erzurum ve yöresinde yaygın olduğu görülmektedir. Erzurum yemek kültürünün ayrılmaz bir parçası olan lavaş, hazırlanışından meslek olma biçimine kadar kendine has özellikleri olan lavaş, türkülere dahi konu olmuştur.”

TÜRK VE İSLAM ORİJİNLİ BİR BESİN MADDESİ

Kökeni çok eski dönemlere dayanan lavaş ekmeğinin, Erzurum’da bugün hâlâ devam ettirilen mesleklerden biri olduğu kaydını düşen Bayoğlu, “Lavaş ekmeği tarihi süreç içerisinde Erzurum yemek kültürünün vazgeçilmez bir unsuru olmuştur. Yapılışından tüketilmesine kadar kendine has bir kültürü ve geleneği olan bu meslek, yaşayan ve somut olmayan kültürün bir parçasıdır. Yukarıda bahsedildiği gibi tarihi ve kültürel kökleri itibariyle lavaş ekmeği (Acem ekmeği) Türk ve İslam orijinli bir besin maddesidir. Türkülerimize bile konu olan lavaş ekmeği Erzurum halkının toplumsal hafızasında yerini almıştır.